නවීන ලෝකයේ සන්නිවේදනය පිළිබද කැපී පෙනෙන ලක්ෂණය වන්නේ එය අතිශය සීඝ්‍රයෙන් වර්ධනය වන ගෝලීය පරිමාණයක සිදුවීමයි. කාලය හා අවකාශය අතර පූර්වයෙහි වූ සම්බන්ධතාව නවීන විද්‍යුත් මාධ්‍ය විසින් සිද දමනු ලැබ ඇත. මේ නිසා දුර පිළිබද අර්ථය සපුරා විපර්යාසයට ලක් වී තිබේ. ඒ අනූව ලොව විවිධ විෂම දුරාන්ත එකොන මෙකොන යා කරන, එක් එක් පුද්ගලයා අනෙකා සමග ක්ෂණිකව සම්බන්ධ කරන මේ නිර්මිතය සම්පූර්ණයෙන්ම නවීන සන්නිවේදනයට අයත් වූවකි.
ගෝලීයකරණ ක්‍රියාවලිය යථාර්ථයක් වන්නේ අදාළ ක්‍රියාකාරකම් ගෝලීය නැතහොත් ඊට ආසන්න ගති ලක්ෂණ සහිත භූමියක සිදුවන කල්හිය. එම ක්‍රියාකාරකම් සංවිධිත, සැලසුම් සහගත මෙන්ම ගෝලීය පරිමාණයක සම්බන්ධීකරණය විය යුතුය. සන්නිවේදනය මූලික කොටගෙන පෙර නොවූ විරූ පරිදි ලොව ක්ෂණික හා කාර්යක්ෂම සම්බන්ධතා හට ගැනීම හා වර්ධනව වීම හුදෙක්ම ගෝලීයකරණ ක්‍රියාවලියේ සුවිශේෂ ලක්ෂණයක් වන බව අපට පිළිගැනීමට සිදුවේ.
සන්නිවේදන ගෝලීයකරණයෙහි ආරම්භය 19 වැනි සියවසේ මැද භාගය එනම්, සන්නිවේදන ජාලා ක්‍රමානුකූලව ගෝලීය පරිමාණයෙන් සංවිධානය වන්නට පටන්ගත් අවධිය දක්වා ගෙන යා හැකි වුව ද එය මූලිකව සළකනු ලබන්නේ විසිවෙනි සියවසට අයත් ප්‍රපංචයක් ලෙසිනි. අසාමාන්‍ය ලෙස සන්නිවේදන නාලිකා බිහිවීම හා දැවැන්ත පරිමාණයේ විඥාපන ව්‍යාප්තිය මෙසමයෙහි දක්නට ලැබේ. ලොව ඇතැම් කලාප ගෝලීය සන්නිවේදන ජාලා වෙත සීඝ්‍රයෙන් යොමු වූ අතර සන්නිවේදන ගෝලීයකරණයෙහි ප්‍රථිපල ද විවිධ පාර්ශවයන්ට එකිනෙකට වෙනස් ලෙස අත්පත් වූයේය.
1960 දශකයේ අගභාගය වනතුරු ගෝලීය සන්නිවේදනයේ ගතිලක්ෂණ සමහරක් හදාරන ලද්දේ ජ්‍යාත්‍යන්තර සන්නිවේදනය පිළිබද විෂය ක්ෂේත්‍රයෙහි නියුක්ත පර්යේෂකයන් විසිනි. ගෝලීය සන්නිවේදන ක්‍රියාවලියට අදාළ ප්‍රස්තුත පුළුල් පරාසයක ව්‍යාප්තව පවතින නිසා එය විග්‍රහයේ පහසුව වෙනුවෙන් තේමා හතරකට ඛණ්ඩනය කර ගත හැකිය.
- සන්නිවේදන හා විඥාපන ව්‍යාප්තිය පිළිබද ගෝලීය සන්නිවේදනයෙහි ප්‍රමුඛ බලවේග වන ජාතික සීමාතික්‍රාන්ත සන්නිවේදන ව්‍යාපාර බිහි වීම.
- චන්ද්‍රිකා සන්නිවේදනය ප්‍රමුඛ නව තාක්ෂණවේදයෙහි සමාජීය බලපෑම.
- ගෝලීය පද්ධතිය තුළ අසමමිතික තොරතුරු ගලනය හා අසමතුලිත සන්නිවේදන නිශ්පාදන ක්‍රියාදාමය.
- ගෝලීය සන්නිවේදන ජාලය තුළට ප්‍රවේශ වීමේ හැකියාව පිළිබද විචල්‍යතා හා විශමතාය.
20 වන සියවසේ සන්නිවේදනයේ ගෝලීයකරණය යනු මූලිකව දැවැන්ත පරිමාණයේ සන්නිවේදන ව්‍යාපාර සංස්ථාපිතයන් බිහිවීම හා ඒවායේ ක්‍රියාකාරීත්වය යි. මෙය ප්‍රධාන කොටම මුද්‍රිත සන්නිවේදනයත් සමග පරිණාමය වූ ආකාරය හදුනාගත හැකිය.
එසේම 20 වන සියවස අගභාගයේදී සන්නිවේදන ගෝලීයකරණයෙහිලා නව සන්නවේදන තාක්ෂණය අසාමාන්‍ය කාර්යභාර්යක් ඉටු කොට ඇත. මෙම තාක්ෂණික සංවර්ධනයන් ගෝලීය සන්නිවේදනය සදහා අවශ්‍ය පදනම හා පසුබිම සකස් කර ඇත. සන්නිවේදන ගෝලීයකරණයෙහි කේන්ද්‍රීය ගති ලක්ෂණය වන්නේ මාධ්‍ය නිශ්පාදිත ජ්‍යාත්‍යන්තර අංගණයෙහි සංසරණය වීමයි. එනම් එක් රටක නිර්මාණය වන මාධ්‍ය නිශ්පාදිත දේශීය වෙළදපොළ අභිබවමින් ගෝලීය වෙළදපොළ වෙත ද සංක්‍රමණය විම මෙහි මූලික ලක්ෂණය වේ.
කෙසේ වුව ද ගෝලීය මාධ්‍ය වෙළදපොළ තුළ මාධ්‍ය නිශ්පාදිත ආනයන අපනයන ක්‍රියාවලියෙහි බරපතල අසමතුලිත හා අසමමිතිකතාවක් දිස්වේ. එනම් වැඩසටහන් අපනයන ක්‍රියාවලියෙහි ඒකාධිකාරය ප්‍රධාන රටවල් කීපයකට පමණක් සීමා වී ඇති අතර එමනිසා මෙය එක්තරා ආකාරයක ඒකමාර්ගික ප්‍රවාහයක් ලෙස අර්ථනිරූපණය කිරීමට ද පුළුවන. නිදසුනක් වශයෙන්, රූපවාහිනී වැඩසටහන් නිශ්පාදන අපනයනයෙහිලා ඇමරිකාව සතුවන ආධිපත්‍යය කොතරම් ප්‍රබලදැයි සලකා බැලිය හැකිය.
No comments:
Post a Comment